Thông đỏ hay Thông đỏ nam, danh pháp hai phần: Taxus wallichiana, còn gọi là Thông đỏ Himalaya, thuộc họ Thanh Tùng (Thông đỏ – Taxaceae), là loài thông bản địa của vùng Himalaya, từ đông Afghanistan đến phía tây tỉnh Vân Nam thuộc tây nam Trung Quốc, ở độ cao 2.000–3.500 m.

Cây thông đỏ là loài cây bụi hay cây thân gỗ nhỏ nhiều cành, tại Việt Nam, thông đỏ nam (Taxus wallichiana hay Taxus baccata subsp. wallichiana) được xếp vào Danh mục các loài thực vật, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm. Hiện được phân bố tại hẻm núi các huyện Đức Trọng, Đơn Dương, Lạc Dương và TP. Đà Lạt (Lâm Đồng), Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Nghệ An, Hà Tĩnh, Phú Yên, Khánh Hoà. Ở độ cao từ 1.300 – 1.700m. Cây thông đỏ được coi là loại dược liệu quý, được dùng trị nhiều bệnh đặc biệt lá và vỏ cây có thể điều chế các hoạt chất để chữa trị ung thư.

Gỗ thông đỏ rất quý, được dùng làm đồ mộc gia dụng cao cấp. Vỏ ngoài màu nâu đỏ nhạt, hơi dày, bong vảy, thịt nâu đỏ. Cành xoè rộng, cành non màu lục, gốc cành mang chồi do những vảy màu lục xếp lợp. Lá mọc cách, xếp thành hai dãy, thành đường thẳng, dài 2 – 3,5 cm, rộng 2 – 3 mm, mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới màu lục vàng. Có hai tuyến khí khổng màu lục vàng hay lục nhạt. Cuống lá ngắn. Nón đơn tính khác gốc. Nón đực mọc ở nách lá, hình cầu hay hình trứng, màu vàng có cuống ngắn. Nón cái đơn độc, ít khi mọc đôi, không cuống. Mang một noãn đứng thẳng. Hạt khi chín hình trứng được bao bọc bởi một áo hạt màu đỏ nhạt.

Thông đỏ thường là cây xanh ưa bóng, phân bố ở các vùng cận nhiệt đới thường xanh, ở độ cao 1000 – 2.000 m. Thường mọc rải rác với các cây lá rộng thuộc họ Giẽ (Dẽ,Rẽ) (Scolopacidae), họ Sồi dẻ. Mọc tốt ở vùng núi đá vôi. Nơi đất tốt, sinh trưởng trung bình. Có thể trồng bằng cách cắm cành. Gỗ có dác mỏng màu vàng trắng, lõi màu nâu đỏ nhạt. Gỗ có tính co dãn, ít nứt nẻ, không cong vênh. Có thể dùng đóng đồ, làm gỗ xây dựng. Do đặc điểm cứng và chịu nước, chịu ẩm nên thích hợp trong các công trình thuỷ lợi.

Đặc tính của lá thông đỏ

• Trong lá thông đỏ có những khoáng chất như Vitamin C, A, K, Acicd Amino thiết yếu, Carbonhydrate, Phosphorus, Chất sắt, Chất béo, Mangan, Kẽm..v.v…
• Nó chứa các Acid Amin thiết yếu là thành phần chính của Protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành cơ thể con người.
• Acidamin có 22 loại mà lá thông đỏ chứa 8 loại thiết yếu trong số đó.
• Hơn nữa trong lá thông đỏ còn chứa một lượng lớn Phytoncide
• Hấp thu không khí của rừng cây (gọi tắt là tắm khí rừng) nổi tiếng là một phương pháp sức khỏe trên thế giới,vào năm 1982 tướng quân rừng xanh Akiyama của Nhật Bản sau lần sử dụng đầu tiên nó được biết đến như một phương pháp giữ gìn sức khỏe của con người.

Hiệu quả từ tinh dầu thông đỏ

• Trong 1ml thành phần của lá thông đỏ thêm vào 1mg – nồng độ càng đậm thì hiệu quả ngăn chặn ung thư càng cao
• Sản phẩm được chiết xuất từ lá thông đỏ – giúp thúc đẩy sản sinh dịch thể và làm giảm sự thiếu nuớc.
• Thành phần tinh dầu pinene, camphene – giúp xoa dịu thần kinh đang bị căng thẳng và hồi hộp tạo cảm giác an tâm.
• Thành phần lá thông đỏ là dạng thuốc bắc nên có vị đắng nhưng tính ấm và không đôc tố chủ yếu tác động đến trạng thái tinh thần, nội tạng.

Gần đây, những nhà nghiên cứu Bắc Hàn, Mỹ và Trung Quốc đã phát hiện có tác dụng cầm máu, ngăn ngừa các chứng viêm, thúc đẩy quá trình ôxy hóa, tổ chức sinh thể và giúp mau lành các tổn thương phần mềm, cải thiện khả năng ,… và đây là một loại dược liệu có thể sử dụng khác với cách thông thường, sử dụng không cần xét đến thể chất.

Tác dụng y học của cây thông đỏ

Cây thông đỏ có tên khoa học là Taxus wallichiana thuộc họ Thanh tùng – Taxaceae, là loài cây bụi hay cây thân gỗ nhỏ nhiều cành, phân bố tại hẻm núi các huyện Đức Trọng, Đơn Dương, Lạc Dương và TP. Đà Lạt (Lâm Đồng), ở độ cao từ 1.300 – 1.700m. Cây thông đỏ được coi là loại dược liệu quý, được dùng trị nhiều bệnh đặc biệt lá và vỏ cây có thể điều chế các hoạt chất để chữa trị ung thư.

Thông thường 1kg lá thông đỏ chiết xuất được 20 mg paclitaxel. Giá mỗi mg paclitaxel trên thị trường khoảng 4,87 USD. Tuy nhiên việc chiết xuất paclitaxel từ lá thông không hề dễ dàng. Để có thể tạo ra một liều thuốc trị bệnh ung thư từ vỏ cây, người ta phải cần sử dụng khoảng 6 cây thông đỏ trưởng thành, trong khi số lượng thông đỏ lại không hề dồi dào. Thông đỏ lại là một trong những loài cây chậm lớn nhất trái đất nên với số lượng ít cây thông đỏ tìm thấy ở Lâm Đồng, chỉ đủ sản xuất vài chục liều. Lương y Vũ Quốc Trung cũng cho rằng: Tác dụng kéo dài thời gian sống với bệnh nhân ung thư của cây thông đỏ đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu tại thế giới và trong nước. Những loại thuốc chữa ung thư được chiết xuất từ cây thông đỏ do Pháp và Mỹ sản xuất đã có mặt trên thị trường từ năm 1994 với giá vô cùng đắt đỏ. Tuy nhiên tại Việt Nam hiện vẫn chưa sản xuất được loại thuốc này trong khi thông đỏ Lâm Đồng là loại đặc biệt quý hiếm và có hàm lượng hoạt chất cao bậc nhất thế giới.

Phân viện Sinh học Đà Lạt là nơi đầu tiên nghiên cứu và đã hoàn thành bước đầu việc chiết xuất taxos – một chất có thể trị ung thư – từ lá thông đỏ. Thành công này mở ra nhiều triển vọng cho y tế Việt Nam trong việc điều trị ung thư vú và ung thư phổi, vốn đang sử dụng thuốc ngoại nhập rất đắt tiền. Tuy nhiên loại cây này rất hiếm và khó sống, ở Đà Lạt hiện chỉ có khoảng 300 cây. Theo dự kiến, sản phẩm taxos đầu tiên trị bệnh ung thư sẽ được ra đời trong vòng 1-2 năm tới.

Chứa nhiều độc chất nguy hiểm

Mặc dù được gọi là thảo dược vàng nhưng đằng sau vẻ đẹp mê mẩn của nó là những độc tố mạnh và có cường độ cao. Bằng những kiểm nghiệm khoa học, người ta đã chỉ ra rằng hầu như trong mọi thành phần của cây đều có chất độc ngoại trừ vỏ của hạt. Độc tố trong thông đỏ mạnh và có cường độ cao. Nó có sức bền tồn tại đến mức kể cả khi phơi hay sấy khô vẫn có khả năng gây chết người. Độc tố của thông đỏ được định danh là hơn 350 loại taxane khác nhau. Tất cả chúng đều có bản chất là các alkaloid. Taxane xuất hiện ở mọi bộ phận của cây, nhưng nhiều nhất là trong lá và vỏ cây. Taxane là một chất độc chết người. Cơ chế của chúng là gây độc cho hệ tim mạch và thần kinh, dẫn đến hệ quả là huyết áp thấp, nhịp tim chậm, giảm sức co bóp cơ tim. Sự giảm huyết áp xuống mức thấp và sự giảm nhịp tim đến quá chậm làm thiếu máu ở tim, não và nhiều cơ quan trọng yếu. Trên hệ thần kinh, chúng gây ra hiện tượng run, co giật, bất tỉnh. Nạn nhân ngừng thở và tử vong. Chỉ cần một liều 200–400 mg/kg là một con ngựa đã có thể chết. Liều gây chết người là 50-100g lá cây thông đỏ. Khi ăn phải 5 lá hay 10 hạt thì một đứa trẻ 2 tuổi bắt đầu có biểu hiện nhiễm độc. Ăn đến 150 lá thì có thể gây tử vong.