Sến mật, sến dưa, sến giũa, sến ngũ điểm, sến năm ngón, chên, có danh pháp hai phần là Madhuca pasquieri, là một loài thực vật thuộc họ Hồng xiêm. Cây sến phân bố ở Việt Nam và Trung Quốc. Đây là loài cây đang bị đe dọa môi trường sống. Gỗ sến thuộc nhóm II trong bảng gỗ Việt Nam.

Đặc điểm hình thái và đặc tính sinh trưởng của cây gỗ sến

– Sến mật là cây gỗ lớn, có thể cao từ 30 – 35m, cây sến sinh trưởng chậm ưa đất tốt và ẩm, cây sến mọc thành rừng thuần hoặc hỗn gia với cây lim xanh.

– Cây sến có phiến lá hình trứng ngược hay hình bầu dục dài, dài 6 – 16cm, rộng 2 – 6cm, đầu tù và có mũi nhọn rộng, cụm hoa ở nách lá cá lá trên, thường có từ 2 – 3 hoa, hoa có tràng nhẵn màu vàng thường ra hoa vào tháng 1 đến tháng 3, có quả chính tháng 11 – 12 cây tái sinh bằng hạt và chồi, quả hình bầu dục hay hình cầu dài 2,5 – 3cm, hạt hình trứng.

– Cây sến thường phân bố ở Trung Quốc và Việt Nam, ở Việt Nam cây mọc rải rác trong các rừng rậm nhiệt đới từ Lào Cai, Lạng Sơn đến Quảng Bình, đặc biệt ở khu vực Hà Trung và Thanh Hóa cây sến mọc tập trung thành rừng hoặc hỗn giao với cây lim xanh.

Các loại gỗ sến

– Gỗ sến gồm rất nhiều loại khác nhau: sến mật, sến cát, sến trắng, sến năm ngón, sến giũa…nổi bật nhất là gỗ sến đỏ, sến mủ và sến mật.

– Sến mủ : là một trong những chi họ của loại gỗ sến, mỗi loại gỗ quý hiếm và được sếp ngang với đinh hương, thực chất sến mủ là gỗ sến, ngoài những đặc trưng chung của gỗ sến thì sến mù còn những đặc điểm nổi bật khác để tạo giá trị cho bản thân và phân biệt với các loại gỗ khác. Gỗ sến mủ có ít dác lõi phân biệt, gỗ thường có màu vàng nhạt nếu để gỗ lâu theo thời gian thì gỗ chuyển sang màu vàng sậm hay đỏ nhạt, gỗ sến mù là loại gỗ dầu, trên mặt gỗ thường có những sợi sẫm, gỗ này khá cứng và nặng. Sến mủ là loại gỗ quý hiếm cần được bảo vệ, trên sàn gỗ nguyên liệu giá của gỗ cũng thuộc hàng nhất ngưởng so với các loại gỗ khác, ở Việt Nam loại gỗ này thường mọc ở các tỉnh phía nam như Gia Lai, Khánh Hòa, Tây Ninh, Kiên Giang…ngoài ra nó còn phân bố ở Thái Lan, Campuchia…

– Sến đỏ : là cây gỗ lớn, cao đến 30m, có hoa vào tháng 1 đến tháng 2, có quả vào tháng 3 đến tháng 5, tại Việt Nam, cây mọc trong rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới, từng nửa rụng lá ở độ cao 1300m. Gỗ sến đỏ được biết đến là một loại gỗ tốt có vân gỗ đẹp, có màu đỏ nâu, cứng và khó gia công, và chịu được cường độ lực lớn, đây là loại gỗ có thể chế biến thành rất nhiều sản phẩm sang trọng và có giá trị kinh tế cao,

– Sến mật : sến mật là cây gỗ lớn có thể cao từ 30 – 35m, phiến là rộng, cây sến mật sinh trưởng chậm, gỗ sến mật màu đỏ nâu, cứng và khó gia công, dế nẻ và chịu cường độ lực lớn, gỗ sến mật được xếp vào nhóm tứ thiết cùng với Đinh, Lim và Táu, hạt sến mật chứa 30 – 35% dầu béo có thể dùng ăn hay dùng trong công nghiệp, lá có thể nấu thành cao để chữa bỏng. Gỗ sến mật là loại sến hảo hạng, gỗ sến mật đắt giá trên thị trường hiện nay, gỗ sến mật dùng làm đồ trang trí nội thất cao cấp, sử dụng nội thất làm từ gỗ sến mật sẽ khiến không gian của gia đình bạn thêm phầm giàu có, lịch sự và cổ kính, một phần nào đó tự tin tuyên bố được tầng lớp cũng như giá trị của bạn, gỗ sến mật là loại gỗ mà những gia đình có kinh tế cao mới có điều kiện để chọn lựa, có những tấm phản, những chiếc sập, hay cột nhà…còn xót lại cũng là một khối giá trị lớn.

– Với những đặc tính và sự khác biệt trong chất liệu mỗi loại sến lại mang sự quý hiếm và được người dùng yêu thích ở một mức độ khác nhau, tuy nhiên loại sến mủ thường là loại sến được yêu thích và chọn lựa nhiều nhất.

Ứng dụng của gỗ sến trong đời sống con người và giá trị kinh tế

– Gỗ sến là loại gỗ có giá trị kinh tế cao, thuộc hạng gỗ quý hiếm, được dùng nhiều trong thiết kế đồ nội thất và mặt hàng được ưa chuộng, đây là một loại nguyên liệu có giá cũng ngất nga ngất ngưởng so với những loại gỗ khác.

– Gỗ sến màu đỏ nâu, cứng, khó gia công, dễ nẻ và chịu được cường độ lựa lớn, chính vì vậy, gỗ sến được dùng nhiều trong sản xuất những đồ dùng nội thất, tấm phản, những chiếc sập gỗ, cột nhà….có giá trị cao.

– Các bộ phận như : hoa, vỏ cây có tác dụng chữa bệnh, vỏ có vị chat, có tác dụng thu liễm trừ ly, cũng dùng để ăn trầu, hoa được dùng làm thuốc hạ sốt, trợ tim, vỏ cây sến được dùng để ngăn hay làm chậm sự lên men của đường thốt nốt.