Giới Thiệu Về Cây Xá Xị

Cây Xá Xị còn có tên gọi khác là Gù Hương. Cây được phân bổ ở các vùng rừng nhiệt đới Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, …. Tại Việt Nam, cây mọc ở các tỉnh phía Bắc nhưng nhiều nhất ở các tỉnh phía Nam từ Quảng Trị trở vào, đặc biệt ở Lâm Đồng, Đồng Nai, Sông Bé. Giá trị của gỗ xá xị từ trăm triệu đến cả tỷ đồng và đang rất được ưa chuộng trên thị trường hiện nay một phần là nhờ những đặc trưng vốn có của loại nguyên liệu này mà không phải loại gỗ nào cũng có được.

Cây xá xị có thể cao đến 20m, đường kính thân 50 – 60cm, thân tròn thẳng, vỏ màu xám nâu, hoa lưỡng tính, lá đơn nguyên mọc cách. Tỏa ra mùi hương rất dặc biệt, nếu dùng giấy nhám hoặc vật cứng chà lên miếng gỗ thì sẽ cảm thấy được mùi của loại gỗ này. Gỗ Xá Xị có vân rất đẹp, mịn đều. Vân gỗ có màu sẫm đỏ. Ngoài ra, ở một số vùng rừng núi, vân gỗ còn có màu vàng nhạt xám pha chút sắc xanh… Đặc biệt phần rễ cho loại tinh dầu dùng làm nguyên liệu chế biến nước giải khát hiện đang được sử dụng phổ biến trên thị trường.

Tán của cây xá xị lớn, tạo ra bóng râm mát, giúp con người có bóng mát trong những ngày hè nóng nắng. Mặt khác, cây vươn cao, tiếp thu được nhiều ánh sáng mặt trời nên rất dễ sinh trường và phát triển. Đây là lợi thế giúp cây xá xị có thể thích nghi tốt với khí hậu của nước ta – khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.

Gỗ xá xị là loại gỗ quý, được ví như báu vật của rừng nên đây là đối tượng săn tìm của những người sành chơi đồ gỗ. Vân gỗ xá xị rất đẹp và mịn đều với màu đỏ sẫm ấn tượng. Ngoài ra, ở một số vùng rừng núi, vân gỗ còn có màu vàng nhạt xám pha chút sắc xanh… Với vẻ ngoài bắt mắt và độc đáo này thì không có gì là khi gỗ xá xị là một trong những loại gỗ quý hiếm.

Theo thống kê thì gỗ xá xị đứng thứ 4 trong 6 loại gỗ thơm bật nhất Việt Nam (sau Trầm Hương, Ngọc Am, Hoàng Đàng), đúng như tên gọi của mình, khoanh gỗ tỏa ra một mùi hương dịu nhẹ rất dễ chịu làm ta liên tưởng đến loại nước giải khát nổi tiếng xá xị (người Pháp chiết xuất tinh dầu từ cây này để làm nên nước xá xị mình hay uống).

Xá xị là một loại gỗ thuộc nhóm II trong nhóm gỗ của Việt Nam. Hiện nay có 2 loại gỗ xa xị là xá xị đỏ và xá xị xanh chúng khác nhau chủ yếu về màu sắc, tính chất hoàn toàn giống nhau.

Thân gỗ xá xị có tiết ra dầu vì thế nguy cơ bị nứt là có nhưng không đáng kể. Bạn vẫn có thể sử dụng loại gỗ này và xử lý chúng để không còn tình trạng nứt nếu muốn. Cây gỗ càng non, dầu trong gỗ càng nhiều thì nguy cơ nứt càng cao còn những cây gỗ già đời, gỗ lâu năm thì những vết nứt là hy hữu.

Gỗ xá xị có khả năng chịu nước cao nên khi ngâm gỗ cho việc sử dụng bạn cần ngâm lâu hơn. Màu gỗ chuyển dần sang màu nâu xám và nước cũng đổi màu theo, lượng dầu trong thân cây cũng không còn. Lúc này bạn có thể dùng chúng để chế tạo ra những sản phẩm nội thất, mỹ nghệ cao cấp.

Theo nghiên cứu cũng như trong thực tế thì gỗ xá xị có thể thích ứng được với mọi loại môi trường mà không hề bị nứt hay mối mọt. Mùi hương từ gỗ tiết ra lại vô cùng dễ chịu mang lại cảm giác thư thái cho người sử dụng. Trước đây, gỗ xá xị được sử dụng để lấy tinh dầu, lá và củ thì trở thành bài thuốc bổ chữa bệnh cho con người. Qua thời gian, giá trị của loại gỗ này được chứng nhận, người ta săn lùng chúng nhiều hơn.

Với đặc tính riêng của mình kết hợp với vân gỗ đẹp, màu sắc bắt mắt, các sản phẩm được làm từ gỗ xá xị luôn mang đẳng cấp cao, tạo độ sang trọng cho không gian ngôi nhà. Việc bạn sở hữu sản phẩm gỗ xá xị trong nhà chứng tỏ điều kiện cũng như độ chịu chơi của gia chủ.

Công Dụng Cây Xá Xị

• Gỗ lấy từ cây xá xị là loại gỗ quý hiếm, được ví như báu vật của rừng, chúng có mùi thơm đặc biệt, được chế tác thành nhiều đồ mỹ nghệ, nội thất cao cấp, trang trí đẹp mắt và có giá trị cao.
• Gốc xá xị có nhiều hình thù kỳ lạ, chúng chứa tinh dầu mang mùi thơm có thể xua đuổi các loại côn trùng và mang cảm giác dễ chịu cho ngôi nhà.
• Trong xu thế sử dụng nội thất gỗ tự nhiên hiện nay, người ta rất thích dùng gỗ xá xị chế tác thành đồ thủ công mỹ nghệ, tượng, đồ phong thủy đẹp mắt: Tượng phật Di Lạc, Phúc Lộc Thọ, Thần Tài, …, gốc hoặc rễ cây lớn được dùng làm bàn ghế, dùng trong xây dựng nhưng rất ít khi dùng làm cửa gỗ trừ khi gia đình gia chủ thật có điều kiện vì sưu tầm được cây xá xị có bề mặt rộng, vân sâu không phải dễ.
• Ngoài công dụng chế tác thành đồ thủ công mỹ nghệ thì Cây Xá Xị còn là một dược liệu trong ngành y học.
• Tinh dầu gỗ xá xị còn giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của con người, tinh thần sảng khoái, minh mẫn. Lượng tinh dầu trong gỗ xá xị là rất nhiều và theo như khoa học dân tộc thì tinh dầu xá xị nguyên chất có công dụng chữa đau bụng, hen xuyễn, bí tiểu tiện, nôn mửa, đầy bụng, là một loại thuốc quý trong dân gian. Bạn có thể nhỏ 1-2 giọt tinh dầu vào chỗ đau, chỗ bị sưng do côn trùng cắn,…để tiêu sưng, giảm đau.
• Ở Việt Nam, việc sử dụng cây xá xị như một bài thuốc không quá phổ biến bởi giá thành quá cao, không nhiều người có thể đáp ứng được. Tuy nhiên, theo tìm hiểu thì người Trung Quốc dùng rễ, thân của cây để trị cúm, cảm mạo, ăn uống không tiêu viêm khớp xương do phong thấp… Lá dùng trị ngoại thương xuất huyết, quả dùng trị cảm mạo sốt cao, bệnh sởi. Ngoài ra, xá xị còn có công dụng chữa các bệnh về tim mạch, hô hấp, thần kinh, tiêu hóa, đường tiết niệu, có tính kháng sinh và tạo kháng thể mạnh.
• Tại Giava, người ta dùng tinh dầu xoa bóp chữa thấp khớp, đau nhức.

Như vậy, phần lớn các bộ phận của cây xá xị đều được con người tận dụng một cách triệt để nhằm phục vụ nhu cầu của cuộc sống hiện nay. Điều này giúp chúng ta thêm một lần nữa khẳng định vai trò của loại gỗ này trong cuộc sống con người.

Lưu ý khi chế tác sản phẩm mỹ nghệ từ Gỗ Xá Xị

Việc chế tác gỗ Xá Xị thành một thành phẩm không hề dễ đòi hỏi quá trình công phu và nhiều kinh nghiệm như việc phải trừ chỗ nào không sơn lót để gỗ sẽ tỏa mùi hương. Các nghệ nhân điêu khắc đòi hỏi ngoài tay nghề giỏi cần phải có kiến thức chuyên môn sâu và rộng về loại gỗ này để chế tác ra sản phẩm mang tính nghệ thuật cao để có giá trị lớn.

Tuy nhiên, việc chế tác gỗ xá xị lại rất khó khăn, đòi hỏi sự công phu và nhiều kinh nghiệm của các nghệ nhân như việc phải trừ chỗ nào không sơn lót để gỗ sẽ tỏa mùi hương. Việc này cần tính toán kỹ vì nếu trừ phần gỗ ở chỗ dễ nhìn sẽ rất xấu, ngược lại trừ chỗ dễ tiếp xúc với ẩm mốc sẽ sinh ra mối mọt dẫn đến hỏng gỗ.

Cách nhận biết của gỗ xá xị

Về cách nhận biết đối với gỗ xá xị thì cách dân gian thường dùng nhất là thử mùi hương nên với loại gỗ này không khó để nhận biết. Bạn có thể dùng giấy nhám hoặc vật cứng chà lên miếng gỗ thì sẽ cảm thấy đượcc mùi của loại gỗ này.

Ngoài ra có thể dựa vào màu sắc, tom gỗ hay độ mềm của gỗ. Theo màu sắc loại xá xị đỏ thường có màu đỏ nhạt hoặc vàng nhạt. Loại xá xị xanh có màu xanh nhạt có khi màu như tro tàn.

Thử về độ mềm thì có thể dùng móng tay ấn nhẹ để nhận biết vì gỗ xá xị rất mềm.

Gỗ xá xị có giá thành cao dẫn đến các xưởng bán gỗ giả mọc nên rất nhiều nahừm mục đích trục lợi. Do đó, để tránh bị lừa, bạn nên tìm hiểu kĩ về loại gỗ này trước khi chọn mua cũng như lựa chọn cơ sở cung cấp gỗ uy tín trên thị trường. Đây là kinh nghiệm giúp bạn tìm được đúng sản phẩm mà mình mong muốn.